اثری که هم‌اینک در معرفی آن سخن می‌رود، همانگونه که از عنوانش برمی‌آید به بازخوانی زندگی و مبارزات زنده یاد آیت الله سیدمحمود طالقانی پرداخته است. آن عالم مجاهد از دیدگاه قلم‌هایی با گرایشات گوناگون مورد تحلیل قرار گرفته، اما این اثر سعی داشته است تا با دوری جستن از گرایش‌های سیاسی مرسوم به بازنمایی چهره آن بزرگ بپردازد و بتواند جامعت اندیشه و عمل او را آنگونه که هست نشان دهد. این پژوهش از سوی حشمت‌الله عزیزی انجام شده و مرکز اسناد انقلاب اسلامی به انتشار آن همت گماشته است. ذکر این نکته نیز به هنگام است که تاکنون مرکز یادشده، عناوین متعددی از آثار درباره آن فقید سعید را منتشر ساخته است. تارنمای ناشر در معرفی این کتاب به نکات پی آمده اشارت برده است:
«در میان رهبران روحانی و سیاسی انقلاب اسلامی زنده‌یاد آیت‌الله سیدمحمود طالقانی دارای ویژگی‌های خاصی است. ایشان از پیشگامان و از باسابقه‌ترین مبارزان روحانی علیه رژیم پهلوی بود که در سال‌های آخر سلطنت رضاشاه عملاً وارد میدان مبارزه شد. امتیاز دوم طالقانی این بود از چنان شخصیت، منزلت و جـایگاهی برخوردار شد که همواره فراتر از احـزاب و گروه‌های سیاسی، اجتماعی و حتی ایدئولوژیک عمل می‌کرد و این مسئله نیز شرح صدر قرآنی و وسعت مشرب سیاسی و ایمانی او را نمایان می‌ساخت. وی با همکاری نیروهای سیاسی مبارز، عدالتخواه و آزادی‌طلب درصدد بود تا آن‌ها را جذب کند و از کژراهه‌ها رهایی بخشد. طالقانی در طول ۴۰ سال مبارزه و مجاهدت که بیش از ۱۱ سال آن را در زندان و تبعید سپری کرد، همواره پیشرو، هدایتگر و توازن‌بخش نیروهای انقلابی بود. به رغم آثار و نوشته‌های ارزشمند به جا مانده از ایشان و نقش مؤثر وی در پیروزی انقلاب اسلامی و رویداد‌های پس از آن به جز معدودی از مقالات و آثار هنوز آنچنان که باید و شاید در مورد دیدگاه‌ها، مواضع، آثار و نقش ایشان در پیروزی انقلاب اسلامی پژوهش‌های درخور توجه انجام نگرفته است. نوشته حاضر محصول بیش از یک‌سال تحقیق و پژوهش نویسنده است که با شوق و علاقه وافر به موضوع صورت گرفته و شامل پنج بخش و چندین فصل است. بخش اول به زندگینامه خانوادگی و حیات علمی ایشان می‌پردازد. در بخش دوم و به طور مختصر به مبارزات سیاسی - اجتماعی طالقانی از دوران پهلوی اول تا پیروزی انقلاب اسلامی اشاره شده است. بخش سوم به رابطه طالقانی با گروه‌ها و سازمان‌های سیاسی پرداخته و بخش چهارم شامل مباحثی از جمله مسئله کردستان و ترکمن‌صحرا، شورای انقلاب، احیای نمازجمعه، حضور در مجلس خبرگان قانون اساسی و به طور کلی به فعالیت‌های آن عالم مجاهد پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا زمان رحلت ایشان اختصاص دارد. آرا و اندیشه‌ها و دیدگاه‌های طالقانی شامل اصل شورا، حکومت و حاکمیت، آزادی و استبداد، طالقانی و قرآن، طالقانی و روحانیت و... فصول بخش پنجم را تشکیل می‌دهند. در تألیف این اثر سعی شده است تا حتی‌الامکان از آثار و تألیفات طالقانی و اسناد و منابع دست اول زندگی آن بزرگ استفاده شود. در این پژوهش گـذشته از اسناد منتشر شـده از آیت‌الله طالقانی از اسناد و اعلامیه‌های موجود در آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی و سازمان اسناد و کتابخانه ملی بهره گرفته شده است....»
